İsveçrəyə mühacirət etmiş Müsavat başqanının müşaviri: “Vətən-zad hərləmirəm”

Postmodernist yazar, Müsavat başqanının müşavirlərindən biri Əli Əkbərin İsveçrəyə mühacirət etməsi ədəbi və siyasi dairələrdə birmənalı qarşılanmadı. "Yeni Müsavat" qəzeti bu məsələyə aydınlıq gətirib. Müsahibəni kiçik ixtisarla təqdim edirik

- Öncə ondan başlayaq ki, Əli Əkbərin mühacirət qərarı niyə belə qəfil, ani oldu?

- Qəfil olmadı. Son üç-dörd ay boyunca uşaqlarımı Azərbaycandan çıxarmaq barədə düşünmüşəm. Azərbaycan mühitinin - mən buna 3M deyirəm (məhlə, məktəb, media) - onları debilləşdirməkdə olduğunu görürdüm artıq. Eyni zamanda onlara təzyiqlər də olurdu. Artıq bir neçə dəfə "Atan o nə kitablardı yazır, utanmır", - tərzində suallarla qarşılaşmışdılar. Bu, hələ məktəbdə eşitdikləri idi. Böyüdükcə azərbaycanlılardan daha ağır ifadələr eşidəcəkdilər. Yaşları böyük olsaydı, göndərərdim xaricə, gedib təhsil alar, həyatlarını yaşayardılar. Amma hələ çox kiçikdirlər. Məcburən onların yanında olmalıydım. Əlbəttə, öz təhlükəsizliyimi, əsəblərimi və gələcəyimi də düşünürdüm.

- Sizcə, niyə bu qərar bu qədər aqressiya doğurdu? Son yazınızda da buna toxunmuşdunuz.

- Seymur Baycan hesab edir ki, mən onlara od qoymuşam. Etiraf edim ki, mən də belə düşünürəm. Məndə adamın cızdağını çıxarmaq istedadı var. İllərdir gündə min yol öldürüb dirildirəm bu primatları. Mübahisəsiz filansız - dünyanın bir nömrəli ölkəsinə gəlmişəm deyə paxıllıqlarından partlayırlar, bilmirlər neyləsinlər. Zavallı, miskin adamlardır. Ötürün getsin.

- Müxalif düşərgədə sizi ittiham edənlər var ki, Əli Əkbər məhz mühacirətə getmək üçün Müsavata gəlmişdi. Yəni "bu durumdan istifadə etmişdi", deyirlər. Razısınız bununla?

- Müxalif düşərgədə? Yox, gəlin dəqiqləşdirək - facebook-dakı bir qisim cəbhəçinin əlinə Müsavat Partiyasına çamur atmaq fürsəti keçmişdi və onlar bu fürsəti dəyərləndirdilər. Hər zaman olduğu kimi. Yoxsa onlar da (adım kimi əminəm) çox gözəl bilirlər ki, Əli Əkbərin Avropa ölkələrindən birində yaşaması üçün Müsavat Partiyasına ehtiyacı yoxdur. Xoruz banlamırdı, səhər açılmırdı? Qaldı ki, bəyəm Müsavatın üzvü olmaq insanlara Avropa ölkələrinə mühacirət imkanı tanıyır? Bu nə sarsaq, gülünc fikirdir! Görürsünüzmü? Heç özləri də bilmirlər nə danışırlar. Hələ bu nədir ki? Bəziləri ümumiyyətlə ağını çıxarıblar. Yazırlar ki, Əli Əkbər on il boyunca 6 kitabı ona görə yazıb ki, axırda (yəni on il sonra və altı kitabı bəhanə edərək) Avropaya getsin. Azərbaycanlılar həmişə kreativlik sarıdan kasad olublar. Şər-böhtanları da çox keyfiyyətsiz və tutarsız olur.
Mən bu haqda facebook-dakı səhifəmdə status da yazdım. Yazdım ki, mən İsveçrəyə gəlmək istəmişəm və gəlmişəm. Bu işdə nə İsa Qəmbərin, nə partiyanın köməyindən yararlanmamışam. İsa Qəmbər mənim ölkədən getdiyimi, mən təyyarəyə minməmişdən bir həftə əvvəl öyrənib. Bir daha deyirəm - mən Əli Əkbərəm və xəritədə istədiyim ölkəyə barmağımı basmağım kifayətdir ki, o ölkə məni qəbul etsin. Müsavatsız filansız. Amma bunu yazan adamlar özləri mitinqlərdə şəkil çəkdirirlər ki, mühacirət etsinlər. Mənim isə heç bir mitinqdə çəkilmiş fotom, polisdə döyüldüyümə dair ekspertiza arayışım yoxdur. Yəni saxta mühacirlərin vazkeçilməz "aksessuarlarından" məhrumam. Lakin yenə də burdayam. Mən Müsavat Partiyasına keçəndə Bakıda ipoteka ilə mənzil almışdım. Onu təmir etdirmişdim. Nəhayət, öz evim olacaqdı. Dünyanın məsrəfini etdim, borca-xərcə, kreditlərə girdim və bu da sonu. O mənzildə bir il yaşadım və ailəmi yanıma salıb, şələ-küləmi qoltuğuma vurub gəldim buralara. Hər halda, yaxın perspektivdə ölkədən getməyin planını quran adam Bakıda mənzil almazdı. Elə o pulları qoyardım cibimə, burda da gərəyim olardı...
Hərə özünə görə cavabdehdir. İsa Qəmbər və Müsavat Partiyası mənim vəkilim zadım deyillər... İstədiyimi etməkdə sərbəstəm.
Bir daha belə bir halın şahidi olsam, and olsun uca Şirvinin ruhuna, bu qara kurtkalı qaraçıları peşman edəcəm. Özü də bunun üçün kifayət qədər resursum, məlumat bazam var.

- Əli bəy, yazılarınızda, xüsusən də sonuncuda niyə bu qədər ağır təhqir, jarqon var? Bunu daha etik ifadələrlə yazsaydınız, effekti olmayacağını düşünürsünüz? Bəlkə əksinə, bu cür yazsaydınız, daha az aqressiya qazanardınız?

- O yazı məhz o cür yazılmalı idi. Hər kəsə anlayacağı dildə müraciət etmək lazımdır. O yazının hədəfi olmayan adamlar qətiyyən rahatsız olmadılar. Əksinə, dəstəklədilər, təqdir etdilər. O kəslər ki mənə əxlaq dərsi keçirlər, özləri ən böyük əxlaqsızlardır. Yazı kimə ünvanlanmışdısa, hesabını götürdü.
Mən polit-korrektlik dərsindən həmişə iki almışam. Məndən diplomat çıxmaz.

- İlk vaxtlar bildirmişdiniz ki, yaradıcılıqla məşğul olmaq üçün xaricə gedirsiniz. Son yazınızdan isə məlum olur ki, ciddi təzyiqə məruz qaldığınız üçün bu addımı atmısınız. Bu təzada və təzyiqin formasına aydınlıq gətirə bilərsiniz?

- Siz təzadı harada görürsünüz, mənə aydın deyil. Gedişimə dair yazdığım statusda nə yazmışdımsa, burada reallaşdırmaqdayam. Hazırda yaradıcılıqla məşğulam. Dörd tərəfim meşədir. Təmiz hava, quşların səsi, təbii bal, ekoloji təmiz ərzaqlar, meyvələr, sakitlik və üstəlik, hələ maaş da verirlər ki, otur, yaz. Həftədə bir dəfə şəhərə ya düşərəm, ya düşmərəm. Romanı bitirdikdən sonra onun almancaya tərcümə olunacağı gözlənilir. "Sarı gəlin"in tərcümə prosesi isə artıq başlayıb. Hollandiyada "Artuş və Zaur"un holland dilində versiyası çıxıb. Sənədlərimi qaydaya salandan sonra Hollandiyaya gedəcəyəm. Yaxın perspektivdə isə İsveçdə ədəbiyyat məktəbində master-klass almaq və növbəti əsərimi yazmaq planım var. Yəni o statusda nə yazmışdımsa, hamısı qüvvədə qalır.

- Bəs təzyiqin forması nə idi?

- Yenə də deyirəm - mən qaraçı deyiləm ki, Azərbaycanda yaşadığım sıxıntılar, problemlər, başıma açılan və açılacaq olan müsibətlər haqqında hər tində-bucaqda qışqırım, el-aləmə car çəkim. Problemlərimi hansı qurumlar bilməlidirsə, onlar da bilirlər. Mənim özümə bəraət qazandırmaq kimi bir dərdim yoxdur ki, qalxım cidd-cəhdlə nə üçün ölkədən getdiyimi əsaslandırmağa çalışım, üzr istəyim, filan. Mən kimdən üzr istənməlidirsə, onlardan üzr istəmişəm öz yazımda. Onlar mənim dava arxadaşlarım, yazar, bəstəkar, jurnalist dostlarımdır. Bircə onların xiffətini çəkirəm... Bəli, bilmək istəyirsinizsə, inanılmaz təzyiq olunurdu. İstəyirsiniz daha artığını deyim? Xədicə İsmayılın şantaj işində, kameraların quraşdırılmasını kiminsə boynuna qoymaq üçün çırpınan, qıvrılan, qurban axtaran MTN-in siyahısında mənim də adım var idi. Siz jurnalistlərin dili ilə desəm, məlumat etibarlı mənbədəndir. Xədicə hələ o mənzilə köçmədiyi vaxtlarda mən ora bir neçə dəfə gedib-gəlmişəm. Amma nə faydası? Azərbaycanda MTN, polis, prokurorluq alibi-zad hərləyir? İndi mən neyləməliydim? "Lox"-zadam ki, oturub gözləyim, torbamı nə vaxt tikəcəklər? Bu, hələ məni gözləyən təhlükələrdən sadəcə biri idi.
Qaldı ki, mən Azərbaycandan həmişəlik getməmişəm. Nə dostlar üzülsün, nə əğyar sevinsin. Uşaqlarım, bəli, birdəfəlik Azərbaycanı tərk ediblər. Onların bir daha geri qayıtmasını istəmirəm. Zatən özləri də istəməyəcəklər. Buralı olacaqlar. Vətəndaş olacaqlar. Orduya da burada gedəcəklər. Şərəflə, qürurla xidmət edəcəklər. İsveçrəyə, isveçrə xalqına fayda verəcəklər. Qanunlara hörmət edəcəklər və dövlətin qayğısını, hörmətini daim hiss edəcəklər. Arzum, niyyətim budur.
Doğrusunu deyim, dostlarımı tək qoymayacaq qədər romantik adamam. Vətən-zad hərləmirəm. Azərbaycanda mənsiz qalan dostlarıma qarşı ayıb etdiyimi düşünürəm. Bunun kompleksini yaşayıram. Onlar hər gün orda kabab yeyib, araq vurduqca mənim də ciyərim burda kabab olacaq. Elə şey olar?

- Ailəniz üçün getdiyinizi deyirsiniz. İndi onlar üçün orada hansı şərait yaratmısınız? Durumunuz necədir? Hökumət sizə nə kimi imkanlar tətbiq edib?

- Ailə deyəndə ki, mənim üçün uşaqlarımdan vacib heç kim və heç nə yoxdur. Onlar da xoşbəxtdirlər. Artıq məktəbə hazırlıq kurslarına gedirlər, müəllimləri də onlardan xeyli razıdır. Böyük oğlum alman dilini sanki içir. Kiçiyi isə riyaziyyatçı beyinlidir.
Bu yaxınlarda geniş, böyük mənzilimizə köçəcəyik. Hələlik müvəqqəti mənzildə yaşayırıq. Hökumət bizi hər şeylə təmin edib. Azərbaycanın 34 ildə mənim üçün etmədiyini, bu bir ay ərzində İsveçrə hökuməti edib. İmkanlar çox genişdir.

- Bir müddət əvvəl İsveçrəyə gedən Elbəyi Həsənli də son müsahibəsində bildirmişdi ki, küçə süpürür. Doğrudanmı ora gedən mühacirlər ancaq bu sayaq işlər üçün faydalıdır?

- Elbəyi Həsənli ciddi adamdır. Hər halda küçə süpürdüyünü deyirsə, deməli, süpürür. Bir söz deyə bilmərəm. O ki qaldı buradakı azərbaycanlılara, sizi inandırıram, onlarla sadəcə və sadəcə fəxr etmək olar. Mən burada elə azərbaycanlılarla tanış oldum, elə adamların evlərinə qonaq getdim ki, mat qaldım. Bəziləri yüksək maaşlı işlərdə işləyirlər, bəziləri öz bizneslərini qurublar, hamısının da gözəl evləri, sağlıqlarına qismət, gözəl maşınları var. Səyahətləri səyahət, istirahətləri istirahət, pulları da pul. Bir sözlə, onlarla fəxr etdim. Burada şikayət edən, ağlayan bircə azərbaycanlıya rast gəlmədim. Gördüklərimin hamısı inteqrasiya olunmuş, alman dilini mükəmməl bilən, isveçrəli dostları, tanışları olan xoşbəxt azərbaycanlılardır. Heç biri də Azərbaycana qayıtmaq barədə düşünmür.

- Hansı dilləri öyrənirsiniz? Yaradıcılığınızda nə kimi yeniliklər var?

- Alman dilini öyrənirəm. Hələ kurslara getmirik, eləcə uşaqların məktəbdə öyrəndiklərini biz də evdə təkrarlayırıq. Mən bu dəqiqə roman üzərində işləyirəm deyə, bütün fikrimi onun üzərində konsentrasiya etmişəm.
Yazdığım roman haqqında Azərbaycanın böyük dostu Andreas Grossla söhbətimiz olub. O, bu roman tamamlanan kimi, tərcüməsi və çapının İsveçrədə təşkil olunacağını bildirib. Hələlik üçdə birini tamamlamışam. Əla gedir!
Lakin təəssüflər olsun ki, Azərbaycanda işıq üzü görməyəcək. İnternetə də qoyulmayacaq. Alman dilindən tərcümə olunaraq Azərbaycanda çapını da qadağan edəcəm. Sadəcə, dostlarım PDF formatında oxuya biləcəklər.
Bundan sonra mənim tək hədəfim Avropa və Avropa oxucusudur. Azərbaycanlılardan kitab oxuyan, kitaba dəyər verən çıxmaz.

O.M.