Özbəkistanın qaz ixracı 11 ayda 624 milyon dolları keçib, idxal isə təxminən 1,5 milyard dollara çatıb

Özbəkistanın yanvar-noyabr ayları arasında qaz ixracı ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 5,2% artımla 624,1 milyon dollar təşkil edib. Bu, Milli Statistika Komitəsinin məlumatlarından irəli gəlir.

A
Noyabr ayında Özbəkistan 55,9 milyon dollar dəyərində qaz ixrac edib ki, bu da 2024-cü ilin noyabr ayı ilə müqayisədə (53 milyon dollar) 5,5% artım deməkdir. Ölkə Tacikistan və Çinə qaz tədarük edir.

Bu arada, Çin Baş Gömrük İdarəsi 11 ay ərzində 741,4 milyon dollar dəyərində Özbəkistan qazı idxal etdiyini bildirib ki, bu da 2024-cü ilin yanvar-noyabr ayları ilə müqayisədə (667,3 milyon dollar) 11% artım deməkdir.

Özbəkistan və Çinin qaz ixracı rəqəmləri 117,3 milyon dollar arasında fərqlənir. "Gazeta" əvvəllər bu fərq barədə məlumat vermişdi. Tacikistana qaz ixracı da daxil edilsəydi, bu, daha da böyük olardı.

Çin məlumatlarına görə, noyabr ayında qaz ixracı 44,78 milyon dollar təşkil edib ki, bu da əvvəlki ilin rəqəmindən (79,4 milyon dollar) 1,8 dəfə azdır.

Milli Statistika Komitəsinin məlumatına görə, Özbəkistan ilin əvvəlindən bəri 1,46 milyard dollar dəyərində qaz idxal edib (1,2% azalma). Noyabr ayında tədarük kəskin şəkildə artaraq 334,3 milyon dollara çatıb ki, bu da ötən ilin noyabr ayı ilə müqayisədə (186,8 milyon dollar) 1,8 dəfə çoxdur.

28 oktyabrda keçirilən mətbuat konfransında "Gazeta" enerji naziri Curabek Mirzamahmudovdan istehsalın azalması fonunda qaz ixracının dayandırılması ehtimalı, ixracın daxili tədarüklə müqayisədə iqtisadi səmərəliliyinin hesablanması və metan yanacaqdoldurma məntəqələrinin və istixanaların sabit işləməsini təmin etmək üçün tədbirlər barədə soruşub.

"Tarixən biz qışda, xüsusən də soyuq günlərdə qaz ixrac etmirik. Bu, daxili istehlakı ödəmək üçün edilir", - deyə nazir bildirib.

Energetika Nazirliyinin rəhbəri qeyd edib ki, ixrac əsasən yayda, istehsal və istehlak balansına əsasən baş verir:

"Balans baxımından, artıq həcmlər yayda ixrac olunur və daxili istehlakı üstələyir. Bu, istehsal planlarından asılıdır", - deyə o izah edib.

İxracın faydaları ilə bağlı suala cavab olaraq Energetika Nazirliyinin rəhbəri daxili ehtiyacların, xüsusən də sənaye və əhalinin ehtiyaclarının ödənilməsinin prioritet olaraq qaldığını vurğuladı: "Mən bunu sadəcə demədim: əsas vəzifəmiz ölkə daxilində sənaye müəssisələrinə, əhaliyə və digər istehlakçılara qaz təchizatını təmin etməkdir."

O qeyd etdi ki, "İxracın da müsbət və mənfi cəhətləri var. Lakin əlavə dəyər baxımından, daxili istehlakı ödəməli olduğumuz təqdirdə, qazın ixracını tamamilə dayandıraraq onu daxili bazara yönəldirik. Əlavə dəyər bizim prioritetimizdir."

Bu arada, statistika göstərir ki, Özbəkistan əvvəllər qış aylarında qaz ixrac edirdi.

Baş nazir Abdulla Aripov 2020-ci ilin yanvar ayında Özbəkistanın 2025-ci ilə qədər qaz ixracını dayandırmaq niyyətində olduğunu açıqladı. O, qazın emal ediləcəyini və əlavə dəyər yaradan məhsulların istehsalının artacağını qeyd etdi.

2022-ci ildə "Uztransqaz"ın keçmiş rəhbəri Behzot Narmatov qeyd etdi ki, Özbəkistan 2025-2026-cı illərdə qaz ixracını tamamilə dayandıra bilər. Həmin dövrdə ölkənin qaz istehsalının təxminən 10%-i Çinə ixrac olunurdu.

Əziz Mustafa