İqlim fəlakətləri son 10 ildə 250 milyon insanı evlərindən didərgin salıb
Daşqınlar, fırtınalar, quraqlıq və həddindən artıq istilər son on ildə dünyada əhalinin kütləvi şəkildə köçməsinə səbəb olub. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığının yeni hesabatına görə, iqlim böhranı münaqişələri, aclığı və bərabərsizliyi daha da artırır və hər gün təxminən 70.000 insanı evlərindən didərgin salmağa məcbur edir.
BMT QAK-ın hesablamalarına görə, iqlim fəlakətləri son on ildə 250 milyondan çox insanı didərgin salıb. Bu hadisələrə yalnız daşqınlar, fırtınalar və quraqlıq kimi qəfil baş verən təbii fəlakətlər deyil, həm də səhralaşma, dəniz səviyyəsinin qalxması və ekosistemin deqradasiyası kimi daha yavaş proseslər daxildir ki, bu da birbaşa ərzaq və su təhlükəsizliyini təhdid edir.
2025-ci ilin ortalarına qədər dünyada 117 milyon insan müharibə, zorakılıq və təqiblər nəticəsində didərgin düşüb. Hesabat müəlliflərinə görə, iqlim böhranı, xüsusən də artıq münaqişə yaşayan ölkələrdə mövcud sosial və iqtisadi bərabərsizlikləri daha da artıran "risk artırıcısı"dır.
Hesabata görə, qaçqınları qəbul edən və eyni zamanda iqlimlə əlaqəli fəlakətlərdən əziyyət çəkən ölkələr iqlim dəyişikliyinin təsirlərini aradan qaldırmaq üçün lazım olan maliyyənin yalnız dörddə birini alırlar.
Qaçqınlar və məcburi köçkünlər çox vaxt ən həssas ərazilərdə yaşayırlar. Məsələn, 2024-cü ilin may ayında Braziliyanın Rio Qrande-du-Sul əyalətində baş verən fəlakətli daşqınlar 181 nəfərin həyatına son qoyub və 580.000 nəfəri evlərindən qaçmağa məcbur edib. Onların arasında ən çox zərər çəkmiş ərazilərdə yaşayan Venesuela, Haiti və Kubadan olan 43.000 qaçqın da var idi.
Bir il əvvəl Mocha siklonu Myanmaya hücum edərək, 2012-ci ildən bəri 160.000-dən çox qaşqının dyaşadığı Rakyne əyalətində infrastrukturu dağıtmışdı.
2024-cü ildə BMT QAK bütün iqlim fəlakətlərinin üçdə birini müharibə nəticəsində artıq didərgin düşmüş insanlara çatdırıb.
Dünyadakı bütün qaçqınların təxminən 75%-i hazırda iqlim təsirlərinin yüksək və ya ekstremal olduğu ölkələrdə yaşayır. Dünyanın ən kasıb və siyasi cəhətdən qeyri-sabit ölkələrindən biri olan Çadda daşqınlar 1,3 milyon insanı evlərindən didərgin salıb.
BMT QAK xəbərdarlıq edir ki, iqlim böhranının qarşısını almaq və yoxsul ölkələri dəstəkləmək üçün qətiyyətli tədbirlər görülməsə, vəziyyət xeyli pisləşəcək. 2050-ci ilə qədər dünyanın ən isti bölgələrindəki qaçqın düşərgələrinin ildə təxminən 200 gün təhlükəli isti ilə üzləşəcəyi proqnozlaşdırılır ki, bu da ciddi sağlamlıq və təhlükəsizlik riskləri yaradacaq və bir çox ərazini yaşayış üçün yararsız hala gətirəcək.
Əziz MUSTAFA
