AİHM Rusiyanı Gürcüstana 253 milyon avro ödəməyə məcbur edib

Avropa İnsan Haqları Məhkəməsi (AİHM) Rusiyanın 2008-ci ildə ölkələr arasında beş günlük münaqişədən sonra sərhəd xətlərinin sərtləşdirilməsi nəticəsində zərər çəkmiş vətəndaşlarına Gürcüstana 253 milyon avro təzminat ödəməli olduğuna dair qərar çıxarıb.
Oktyabrın 14-də Avropa İnsan Haqları Məhkəməsi Gürcüstan Rusiyaya qarşı işi üzrə qərarla bağlı press-reliz dərc edib. Sənəddə bildirilir ki, gürcü tərəfinin şikayətinə baxıldıqdan sonra Rusiya 2008-ci ildə ölkələr arasında baş vermiş münaqişənin 29 mindən çox qurbanına dəymiş mənəvi ziyana görə 253 milyon avro təzminat ödəməlidir. Pulun onlar arasında bölüşdürülməsi gözlənilir.

Bu, "sərhədləşmə" kimi tanınan prosesə aiddir. Bu termin Abxaziya, Cənubi Osetiya və Gürcüstan arasında sərhəd mühəndis strukturlarının tikintisinə aiddir. Əvvəllər Sovet İttifaqı dövründə və 2008-ci ilə qədər müstəqil Gürcüstanda bu sərhədlər inzibati və mahiyyətcə simvolik xarakter daşıyırdı. Bu gün Tbilisidə onları “işğal xətti”, Sxinvali, Suxumi və Moskvada isə Gürcüstanla onun keçmiş muxtar vilayətləri arasında “dövlət sərhədi” adlandırırlar.
Rusiya "həddindən artıq güc tətbiq etmək", "qanunsuz həbslər" və "inzibati sərhəd xətti ilə gündəlik hərəkətə, evlərə, torpaqlara və ailələrə girişə qanunsuz məhdudiyyətlər"də ittiham olunur.
“Gürcü dilində təhsil hüququnun rədd edilməsi” də qeyd olunur.
2022-ci ildə Rusiya Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasına (AİHM) üzv olmaqdan çıxdı və Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin (AİHM) yurisdiksiyasından çıxdı. Həmin vaxt qüvvədə olan qanunlara da müvafiq dəyişikliklər edilib.

Mövcud Rusiya qanunvericiliyinə əsasən, Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin 2022-ci il martın 15-dən sonra qüvvəyə minmiş qərarları Rusiya Federasiyasında icra olunmur. 15 mart 2022-ci il tarixinədək qəbul edilmiş AİHM qərarlarına görə kompensasiya ödənişləri yalnız Rusiya rublu ilə Rusiya bank hesablarına edilir.

AİHM-in bu hadisələrə fərqli baxışı var. Məhkəmə hesab edir ki, Rusiyanın Avropa Şurasına üzvlüyü dövründə, yəni 1996-cı ildən 2022-ci ilə kimi ona qarşı edilən şikayətlərə hələ də baxa bilər.

Əziz MUSTAFA