Əfsanəvi kompüter şirkəti "IBM"-in 100 yaşı tamam olur

Əfsanəvi qlobal texnologiya şirkəti olan "IBM"-in kökləri 19-cu əsrin sonlarına gedib çıxır. "IBM"-in rəsmi doğum günü 15 fevral 1924-cü il hesab edilməlidir, o zaman "Computing-Tabulous-Recording Co." adı dəyişdirilərək "International Business Machines Corp." oldu. "IBM"-in tarixi hesablama və İT sənayesinin inkişafının əksidir. Axı, "məlumatların emalı" termini bir əsrdən çox əvvəl ortaya çıxıb və əcdadlarımız hələ 1880-ci illərdə "ofis avadanlığından" istifadə etməyə başlayıblar.

19-cu əsrin sonlarında iqtisadiyyatın sürətli inkişafı bir çox işçilərin əməyinin əlaqələndirilməsini tələb etdi və məlumatların emalının mexanikləşdirilməsinə səbəb oldu. Yazı maşınları, arifmometr maşınları və kassa aparatları geniş istifadə olunmağa başladı. İşlənmiş vaxtı qeyd etmək üçün cihazlar meydana çıxdı və 1890-cı il ABŞ siyahıyaalınması üçün delikli kart tabulatorlarından istifadə edildi.

Sonradan "IBM"-ə çevrilən şirkətlərin tarixi bu sürətli iqtisadi inkişaf dövründə başladı. 1900-cü ildə ABŞ və Kanadada işləmiş vaxtı qeyd etmək üçün mexanizmlər istehsal etməyə başlayan "International Time Recording" şirkəti meydana çıxdı. Şirkət, yelkən və təyyarələri sevməsi ilə tanınan Çarlz Flint adlı ekssentrik bir adam tərəfindən yaradılmış və onun rəhbərliyi altında işləmışdır.

1901-ci ildə Flint stolüstü tərəzi istehsalçısı olan "Computing Scale"-i aldı və nəticədə məhsul xəttinə pendir dilimləyiciləri və ofis mebelləri də əlavə etdi. 1911-ci ildə Flintin diqqəti 1880-ci illərdə qurulan "Tabulated Machine Company" şirkətinə çəkildi. O, iri müəssisələrin və dövlət qurumlarının siyahıyaalma, inventar nəzarəti və logistika kimi genişmiqyaslı fəaliyyətlər üçün çox ehtiyac duyduğu inqilabi texnologiya olan perfokart cədvəli avadanlığı istehsal edirdi. Flint hər üç şirkəti birləşdirərək "Computing-Tabulous-Recording" təşkilatını və ya "C-T-R"-ni yaratdı. Hər bir şirkətin biznesi inkişaf edirdi, lakin onlar öz səylərini əlaqələndirmir, bir-birlərinin aktivlərindən və istedadlarından istifadə etmirdilər. Flint direktorlar şurasını vahid biznesi inkişaf etdirmək üçün peşəkar menecer işə götürməyə inandırdı. 1914-cü ildə "C-T-R"-ə 20-ci əsrin əvvəllərinin ən qabaqcıl şirkətlərindən biri olan "National Cash Register"-də iyirmi il işləmiş uğurlu satış meneceri olan Tomas Vatsonu dəvət etdi.

Birinci Dünya Müharibəsinin başlaması Avropada satışın qarşısını kəsdi, lakin ABŞ-da hökumət və özəl şirkətlərin "C-T-R" məhsullarına tələbi sürətlə artdı. Müharibənin sonu Avropada nəhəng bazar, eləcə də Cənubi Amerika və Asiyanın bəzi hissələrində daha kiçik bazarlar açdı. 1920-ci illərin əvvəllərində qısamüddətli tənəzzülə baxmayaraq, "C-T-R" hər zaman müştərini birinci yerə qoyan Vatson-un “sürət, dəqiqlik və çeviklik” konsepsiyasına əsaslanan ciddi və yaxşı idarə olunan yüksək texnologiyalı məlumat emalı müəssisəsinə çevrildi.

1914-cü ildə 1346 işçisi olan şirkətin gəliri 4 milyon dollar (bu gün təxminən 120 milyon dollar) idi,1920-ci ildə 2731 işçi ilə gəlir 14 milyon dollar (bu gün təxminən 420 milyon dollar) və sonrakı altı onillikdə şirkət güclü sürətlə böyüməyə davam etdi. Yalnız 1980-ci illərin sonlarında şirkət gəlirlərinin azalması (artıq milyardlarla dollarla ölçülür) və o vaxta qədər 400.000-dən çox işçiyə çatan işçi qüvvəsini azaltmaq zərurəti ilə üzləşdi.

13 fevral 1924-cü ildə Vatson işçilərə ad dəyişikliyini elan edən bir məktub nəşr etdi və dedi: "Bizim yeni adımız, böyümə sürətimizi, biznesimizə əlavələrin və məhsulların ardıcıl inkişafı nəzərə alınmaqla, xüsusilə uyğunlaşa bilir və biznes texnologiyaları sahəsində geniş spektri əhatə edir”. 15 fevral 1924-cü ildə "The Wall Street Journal" məlumat verir ki, "International Business Machines Corp.", "Computing-Tabulous-Recording Co."-nun biznes və aktivlərinə nəzarət etməyə başlayıb. Maraqlıdır ki, Kanadada şirkət "IBM" adını hələ 1917-ci ildə qəbul edib.

Vatson və onun həmkarları 1920-1930-cu illərin qalan hissəsini onların müsbət dünyagörüşü və gələcəyə dair planlarını əks etdirən brend imici yarada bildilər. Onlar insanları öyrətdilər, yeni məhsullar icad etdilər, insanları işə götürdülər, əməliyyatları genişləndirdilər, Böyük Depressiyaya qalib gəldilər və 1930-cu illərdə antiinhisar problemi ilə qarşılaşan ilklərdən oldular. Ad dəyişikliyi nəticədə daha böyük bir transformasiyanın başlanğıcını qeyd edildi. Vatson o zaman bildirdi ki, "IBM" öz sənayesində əsas oyunçu və aparıcı beynəlxalq korporasiya olmaq istəyir və bu belə də oldu.

Oxuməni.az