Mirziyoyev: Əfqanıstanın Koştəpə kanalı Mərkəzi Asiyada su balansını kökündən dəyişə bilər

Özbəkistan prezidenti Şavkat Mirziyoyev Düşənbədə keçirilən Beynəlxalq Aralın Xilasetmə Fondunun təsisçi dövlətlərinin liderlərinin sammiti zamanı Əfqanıstanda su götürəcək Koştəpə kanalının istifadəyə verilməsindən danışıb.

Dövlət başçısının sözlərinə görə, kanal Mərkəzi Asiyada su rejimini və balansını kökündən dəyişə bilər. Eyni zamanda, Əfqanıstanın Amudərya çayının suyundan istifadə ilə bağlı Mərkəzi Asiya dövlətləri qarşısında heç bir öhdəliyi yoxdur.

“Əslində regionumuzda sudan istifadə prosesinin yeni iştirakçısı meydana çıxıb ki, bu da ölkələrimizlə heç bir öhdəliklə bağlı deyil. Siz yaxşı bilirsiniz ki, Əfqanıstan tərəfi kanalın tikintisini fəal şəkildə aparır. Onun tətbiqi Mərkəzi Asiyada su rejimini və balansını kökündən dəyişə bilər”, - Mirziyoyev qeyd edib.

Bununla əlaqədar, Özbəkistan lideri Koştəpə kanalının tikintisinin bütün aspektlərini və onun Amudəryadakı su rejiminə təsirini öyrənmək üçün birgə işçi qrupunun yaradılmasını, həmçinin bu məsələ ilə bağlı əlaqə yaratmağa çalışmağı zəruri hesab edir.

Mirziyoyevin bəyanatına cavab olaraq və. O. Talibanın Su və Enerji Nazirliyinin rəhbəri Əbdül-Lətif Mənsur deyib: “Narahatlıqlarını bildirənlər bunu razılaşma əsasında etməlidirlər, lakin Əfqanıstanın burada heç kimlə su ilə bağlı heç bir razılaşması yoxdur və bu sahədə heç bir razılaşma olmamışdır. İndiki vəziyyətdə bizim Amudərya hövzəsində heç kimlə müqaviləmiz yoxdur”.

Əfqan nazir həmçinin bildirib ki, Taliban Amudəryadan gələn sudan istifadə məsələsini müzakirə etməyə hazırdır.

Daha əvvəl Taliban layihəsini tənqid edən su ehtiyatları üzrə ekspert Nəcibullah Sədid bildirib ki, Kabil Amudərya çayının resurslarından istifadə etmək hüququna malikdir. Onun sözlərinə görə, hazırkı Əfqanıstan hakimiyyəti onun su ehtiyatlarının 27-30%-nə sahibdir.

Əfqanıstanda dərinliyi 8,5 m olan Kuştəpə kanalının tikintisi 2023-cü ilin martında məlum olub. Yeni kanalın uzunluğu 285 km, eni 100 metr, dərinliyi 8,5 metr olmalıdır. Kanal Bəlx vilayətinin Kaldar rayonundakı Amudəryadan başlayır. Həmin çaydan su kanala çəkiləcək.

Layihə Milli İnkişaf Şirkəti tərəfindən həyata keçirilir, tikinti dövlət vəsaiti hesabına aparılır. Layihənin təxmini dəyəri təxminən 684 milyon dollardır. Layihəçilərin fikrincə, kanal Bəlx, Cəuzcan və Fəryab əyalətlərində 3 milyon cerib (1 cerib - 2000 kv.m) ərazini suvaracaq və 250 minə yaxın insanı işlə təmin edəcək.

2022-ci ilin noyabr ayının sonunda tamamlanan hissənin uzunluğu təxminən 40 km idi. Layihənin tamamlanması 2028-ci ilə planlaşdırılır.

Əziz Mustafa