“Azərbaycan “Taliban”la əlaqə qurmağa çalışacaq”

“Taliban”ın Əfqanıstanda hakimiyyəti ələ keçirməsi bizə birbaşa hər hansı təhdid yaratmır. Hazırkı mərhələdə yeganə təhlükə Əfqanıstandan başlayan qaçqın axınının bir ucunun Azərbaycan sərhədlərinə yönəlməsi ola bilər, amma əfqanıstanlıların əsas miqrasiya istiqaməti Türkiyə və Avropadır. Bu baxımdan Türkiyə üçün ciddi iç qarışıqlıq riski var”.

Oxuməni.az xəbər verir ki, bu sözləri politoloq Şahin Cəfərli deyib. O qeyd edib ki, artıq Türkiyə toplumunun səbri tükənib və qaçqın problemi ilə əlaqədar partlamağa hazır bomba kimidir:

“Qarşıdakı seçkilərin nəticələrində bunu görəcəyik. Taliban reallığı Azərbaycanın maraqları baxımından bəzi qeyri-müəyyənliklər və dolayı təhlükələr yaradır. Kabildəki hökumət Azərbaycanın dostu idi, bütün beynəlxalq təşkilatlarda-BMT, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı, Qoşulmama Hərəkatında bizə birmənalı dəstək verirdi. “Taliban” hökuməti necə mövqe tutacaq, ümumiyyətlə, bu hökumət beynəlxalq səviyyədə legitimlik qazanacaqmı? Bu, aydın deyil. Dolayı təhlükə kimi sərhədlərimizin yaxınlığında radikal islamın dirçəlməsini qeyd edə bilərik, bunun bütün bölgədə eyni və bənzər ideoloji görüşdə olan qüvvələri ruhlandıracağı şübhəsizdir.

Azərbaycan yəqin ki, ehtiyac olacağı təqdirdə, Pakistan vasitəsilə “Taliban”la əlaqə qurmağa çalışacaq. Pakistan “Taliban” üzərində böyük təsir gücünə malik regional oyunçudur. Bu hərəkatın yaradılmasında, güclənməsində Pakistan kəşfiyyatı ISI-ın böyük rolu var. Hazırda “Taliban” lideri, əmir əl-möminin ünvanı almış Heybətullah Axundzadənin Pakistanda yaşadığı güman olunur, lakin bu adamın kimliyi, ümumiyyətlə, belə bir adamın mövcud olub-olmadığı dəqiq bəlli deyil”.

Ekspert Pakistan-Taliban əlaqələrindən də söz açıb:

“Bu mövzunu anlamaq üçün İranın Azərbaycan Respublikasına baxışı sizə açar rolunu oynaya bilər. Pakistan Əfqanıstanda normal dövlət qurulmasında maraqlı deyil və orada “failed state” (baş tutmamış dövlət) durumunun davam etməsini istəyir. Çünki Əfqanıstanda stabil, güclü paştun dövlətinin qurulması Pakistandakı 40 milyonluq bu etnosu hərəkətləndirə və paştun millətçiliyini tətikləyə bilər. Əşrəf Qəni Hindistanla çox yaxın əlaqələr qurmuşdu və onun devrilməsi Pakistanı yəqin ki, məmnun edib. Amma bununla yanaşı, Pakistan “Taliban”ın tam oturuşub möhkəmlənməsində də maraqlı olmayacaq”.

Şahin Cəfərli diqqətə çatdırıb ki, yaxın gələcəkdə Əfqanıstanda Suriyaya bənzər bir vakxanaliyanın yaranması və vəkalət savaşlarının başlaması ehtimalı böyükdür:

“1. ABŞ çalışacaq ki, Çin ətrafında, “Bir kəmər – bir yol” marşrutu üzərində qeyri-sabitlik olsun və qonşuluqda qalib gələn radikal islam Doğu Türküstana da təsir etsin.

2. Çin də öz növbəsində çalışacaq ki, buna yol verməsin, Suriyadakı Türküstan İslam Partiyası döyüşçülərinin Əfqanıstana gəlib, orada mövqe tutmasını əngəlləsin, öz sərhədlərinin, o cümlədən strateji əhəmiyyətli Vahan dəhlizinin və infrastruktur proyektlərinin təhlükəsizliyini təmin etsin.

3. Rusiya çalışacaq ki, KTMT və Avrasiya İttifaqı sərhədlərində İŞİD, “Əl-Kaida” kimi terror qruplaşmaları güc toplamasın və Orta Asiyaya radikal islam sirayət etməsin.

4. İran çalışacaq ki, Səudiyyə Ərəbistanı liderliyində sünni ərəb dünyasının Talibanla ittifaqı yaranmasın və məzhəb antaqonizminə baxmayaraq, Talibanla praqmatik əsasda stabil münasibətlər qursun.

5. Hadisələrdən ən çox zərər çəkən dövlət Hindistan ola bilər. Hindistan İranın Çabahar limanı vasitəsilə Pakistandan yan keçməklə Əfqanıstana və Orta Asiyaya çıxan nəqliyyat koridoru yaratmışdı və İranla bu layihəyə 500 milyon dollar investisiya yatırmağı nəzərdə tutan anlaşma imzalamışdı. İndi bu koridorun taleyi nə olacaq, hələlik bilinmir. Hindistan da digər qlobal və regional güclər kimi, hazırda “Taliban”la təmasdadır.

“Taliban”ın Dohadakı siyasi qanadı hər kəsə zeytun budağı uzadır, heç kimi geri çevirmir. Lakin “Taliban” homogen bir struktur deyil, tərkibində çeşidli qruplar var. “Taliban”la bərabər hərəkət edən ultraradikal Hakkani şəbəkəsi də kifayət qədər güclüdür. Bu qruplaşma da Pakistana yaxındır. Yəni Dohadakı nümayəndələrin bütün “Taliban”ı təmsil edib-etmədiyi sual doğuran məsələdir”.