Hindistandan Qafqaza: Erməni qaraçılarının 300 illik səyahəti

Əvvəla, bütün tarixi sənədlərdə erməni adlandırdığımız xalqın əsl adı haydır və bu gün də Ermənistan Qayastan adlanır. Haylar Qafqaza gəldikdən sonra onlar nəcib albanların dəyərlərini qəbul edərək erməni oldular. "Ermənilər" adı tarixdə 17-ci əsrdən sonra, Böyük Pyotr Rusiya İmperiyasını qurduqdan sonra görünməyə başladı və sənədlərdə "erməni" adına istinadlar görürük. Bundan əvvəl Hindistanda yaşayan qaraçılar haqqında xeyli ətraflı məlumat var idi. Qeyd etmək istərdim ki, bəziləri qədim kitablarda guya "Ermənistan" və "Erməni" adlarının olduğunu iddia edirlər, amma əslində bu əsərlərin orijinallarını oxuyanlar bunların saxta tərcümələr olduğunu bilirlər.
Bu barədə hər dəfə danışılanda ermənilər bunu inkar etməyə çalışırlar. Bizi böhtanda ittiham edirlər. Amma bunu deyən tək biz deyilik; dünyaca məşhur alimlərin əsərlərindəki istinadlar bunu təsdiqləyir. Onları qaraçı adlandıran kimi dərhal tələb edirlər. Mənbəni yazın. Budur.
Antik dövrün alimi, akademik N. Y. Marr, VI əsr müəllifi Zelob Qlukun əsərlərinə əsaslanaraq qeyd edir ki, ermənilərin kökləri Hindistandan bu vadiyə gələn qaraçıların bir qoluna gedib çıxır.

Erməni yazıçısı Q. Vantsian 1901-ci ildə nəşr olunmuş "Erməni qaraçıları" kitabında yazır:
"Boşilər dil və din baxımından demək olar ki, ermənilərdir, buna görə də çoxları onları "qay-boşa" (erməni qaraçıları) adlandırırlar, lakin xarakter və adət-ənənələrinə görə çox unikal, tipik və tamamilə müstəqil bir xalqı təmsil edirlər."

K. P. Patkanov: "Qaraçılar. Zaqafqaziya qaraçılarının dialektləri haqqında bir neçə söz: Boşa və Karaçi." 1887, N. Adonts: "Ermənilərin mənşəyi haqqında." 1911, V. P. Papaz: "Erməni Boşa." 1901, N. Y. Marr: "Qafqaz əhalisinin qəbilə tərkibi." 1920, N. Demeter, N. Bessonova, V. Kutenkova: "Qaraçıların tarixi. Yeni bir baxış." 2000 və bir sıra digər müəlliflərin özləri təsdiqləyirlər ki, ruslar tərəfindən Qafqaza köçürülən və yerli xristian xalqlarının adlarını qəbul edən bu xalqın ilk vətəni Hindistan olub.
Ermənilər özləri yazırlar ki, ilk erməni dövri nəşri olan "Azdarar" 1794-1796-cı illər arasında Hindistanda nəşr olunub və onun təsisçiləri gələcək dövlət üçün "Ambisiya tələsi" adlı ilk konstitusiyanı hazırlayıblar.
1984-cü ildə Moskvada nəşr olunan "Dünya xalqlarının məskunlaşması" kitabı da xüsusilə erməni, qaraçı, sinhal və pəncab dillərinin yaxınlığını əks etdirir. Hindistanda onlara "ələkçi" deyilir. Hind dilində "ələkçi" dedikdə, Rusiyanın dəstəyi ilə ölkədən qaçan avaraları nəzərdə tuturuq. Sadəcə internetdə "Maqahaqorts" axtarın, tapacaqsınız.
Antropoloqlar rus və avropalı alimlərin əsərlərini oxumuşlar. Onlar yazırlar:
"Ermənilər qaraçıların vətəni olan Şimali Hindistan tipləri ilə yaxınlıqları ilə seçilirlər."
Bu qəbilə üç qola bölünür: Yaxın Şərqə və ərəb ölkələrinə köç edən Domlar; Avropaya köçən Roma tayfaları; və müasir Ermənistan ərazisinə gələn Lomlar (Boşa).
Erməni qaraçılarının əsas mərkəzi Qanq çayı üzərində yerləşən Kannauj şəhəri ətrafındakı ərazidən Madras, Kalkutta, Rajastan və Haryana bölgələrinə köçmüşdür. Frans Nikolaus Finkin 1907-ci ildə yazdığı "Die Sprache der armenischen Zigeuner" ("Erməni qaraçılarının dili") əsəri etibarlı mənbə hesab olunur.
"Qafqazda Y-Xromosom Haploqruplarının Filogeoqrafiyası": Bu tip genetik tədqiqatlarda, Ermənistan əhalisi arasında hind mənşəli haploqruplar (məsələn, H-M82) birbaşa Boşa qaraçılarının mövcudluğu ilə əlaqələndirilir. Tədqiqatda xüsusilə qeyd olunur ki, bu, yalnız Hindistan yarımadası üçün xarakterikdir.

Bu gen dünyanın heç bir yerli xalqında tapılmır. Bu, onların birbaşa Hindistana işarə edən "bioloji pasportudur".
Eyni zamanda, bunu V.M. Papazyanın 1899-cu ildə Tiflisdə nəşr olunmuş "Ayeri Boşanern" məqaləsi də təsdiqləyir. Həmçinin, ermənilərə P. Qasparyanın 1966-cı ildə nəşr etdirdiyi "Lomavren" kitabını oxumağı tövsiyə edirəm. Digər vacib mənbə Romani Mədəniyyət Cəmiyyətinin Jurnalıdır (Liverpul): bu beynəlxalq jurnal 1900-cü ildən 1920-ci ilə qədər "Erməni qaraçıları" adlı bir neçə tədqiqat dərc edib və bu tədqiqatlar müasir ermənilərin Hindistanda Lom kastasından ayrılaraq Ermənistana gələn qaraçı xalqının bir qolu olduğunu da təsdiqləyir. Sonda qeyd etmək istərdim ki, erməni qaraçıları öz mənşə bölgələrinin yerli sakinlərinin geyimlərini geyinsələr də, müəyyən detallar və bəzəklər onların qaraçı köklərini göstərir.
Prof. Dr. Zaur Əliyev