Azərbaycan Respublikasının keçmiş prezidentləri haqqında Konstitusiya qanunu birinci oxunuşda qəbul edilib

Milli Məclisdə "Azərbaycan Respublikasının keçmiş prezidentinin və onun ailə üzvlərinin təminatı haqqında Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya qanunu" layihəsi müzakirə edilib. İclasda çıxış edən deputatlar Zahid Oruc, Fəzail Ağamalı və Elman Məmmədov bu qanunun qəbulunun əleyhinə çıxıblar. Onların hər üçü bunu A. Mütəllibovun hakimiyyətdə olduğu dövrdə çoxsaylı cinayətlər törətməsi və qanunun ona şamil edilməsinin yolverilməzliyi ilə əsaslandırıblar. Sədr Oqtay Əsədov Elman Məmmədova cavab olaraq bildirib ki, əgər A. Mütəllibov prezident səlahiyyətlərini, vəzifələrini yerinə yetirə bilsəydi, istefa verməzdi və 5 il vəzifədə qalardı: "Kimin qəbul edib etməməyindən asılı olmayaraq fakt budur ki, o, prezident olub".

Xanhüseyn Kazımlı qanunun bütün müasir tələblərə cavab verdiyini və qəbulunun vacibliyini vurğulayıb. Elmira Axundova qeyd edib ki, qanundakı bir çox mürəkkəb suallara Konstitusiya Məhkəməsi rəy verməlidir və sənəd hər iki eks-prezidentə - Ayaz Mütəllibov, Əbülfəz Elçibəy və onların ailələrinə şamil olunmalıdır. O, qanunun adının "Fəaliyyətdə olmayan prezidentlər" olaraq dəyişdirilməsini təklif edib.
İqbal Ağazadə deyib ki, bu qanun layihəsinin qəbulu ölkədə barış mühitinin yaradılmasında mühüm rol oynaya bilər. Eyni zamanda deputat bu qanunun hər üç sabiq prezidentə şamil olunmasının vacibliyini vurğulayıb və həmkarlarını qanunun qəbuluna səs verməyə çağırıb.
Musa Quliyevin fikrincə, qanunun A. Mütəllibova şamil olunması üçün Konstitusiya Məhkəməsinin rəyi lazımdır.
Qüdrət Həsənquliyev bəyan edib ki, eks-prezidentlərə indiki prezidentin aldığı maaşın 80%-i həcmində təqaüd verilməlidir: "Qanun elə yazılmalıdır ki, Konstitusiya Məhkəməsinin şərhinə ehtiyac qalmasın. Mütəllibov çox ağır cinayətlərdə - həm 20 Yanvar, həm də Xocalı faciəsində ittiham olunur. Buna baxmayaraq, mən bu layihənin qəbuluna səs verəcəyəm. Bu qanun Əbülfəz Elçibəyə şamil olunmalıdır. Burada mühafizəçilərin silah gəzdirməsi və eks-prezidentin evinin müvafiq orqanlar tərəfindən mühafizəsi məsələsi də əksini tapmalıdır".
Q. Həsənquliyev müxalifətin 2 aprel aksiyasında həbs olunanların, o cümlədən Müsavat Partiyası Mərkəzi İcra Aparatının rəhbəri Arif Hacılının həbsdən azad olunmasını da istəyib.
Əli Məsimli də qanun layihəsini müasir sənəd adlandıraraq bu layihəyə səs verəcəyini açıqlayıb.
Sabir Rüstəmxanlı bildirib ki, bu gün Azərbaycan üçün bu qanun önəm daşıyır: "Bu qanun nə qədər humanist mahiyyət daşısa, cəmiyyətimiz üçün o qədər önəmlidir. O dövrdə müharibə gedirdi, ölkədə daxili qarşıdurma vardı və səhvlər qaçılmaz idi. İyirmi il ölkədən kənarda mühacirət həyatı yaşamaq bir cəzadır və düşünürəm ki, Ayaz Mütəllibov da bundan nəticə çıxarıb. Qanun həm Elçibəyə, həm də Mütəllibova şamil olunmalıdır".
Məlahət İbrahimqızı layihəyə Konstitusiya Məhkəməsinin rəy verməsini istəyən həmkarlarına qoşulub. Aydın Mirzəzadə isə qeyd edib ki, qanun layihəsi hüquqa söykənərək yazılıb və səslənən sualların hamısına cavab var. Çingiz Qənizadə hesab edir ki, qanun siyasi gərginliyi ortadan götürəcək: "Bu addımı dövlət atmalı idi və atdı. Çox təəssüf edirəm ki, burada adlar hallanır, keçmiş prezidentlər müzakirə obyekti olur. Düşünürəm ki, biz geriyə baxmamalıyıq. Mütəllibov və Elçibəy Konstitusiyanın 104-cü maddəsi ilə - yəni istefa verərək vəzifədən gediblər. Onlara bu qanun şamil olunur. İndiyədək Azərbaycanda impiçment yolu ilə prezident vəzifəsindən kənarlaşdırılmayıb".
Asim Mollazadə Əbülfəz Elçibəyə eks-prezident statusunun verilməsini müsbət hal sayıb. Fərəc Quliyev sənədi islahatçı qanun adlandırıb.
Milli Məclisin sədri müavini Valeh Ələsgərov bəyan edib ki, layihə Azərbaycanın Konstitusiyasına uyğun hazırlanıb. O, zala müraciət edərək deyib ki, kimin irad və təklifi varsa, yazılı şəkildə Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu komitəsinə təqdim etsin.
Komitə sədri Əli Hüseynli isə çıxışında vurğulayıb ki, tarixi keçmiş və siyasi məsələlərlə bağlı spekulyasiya edilməməlidir: "Bu qanunun qəbulu o demək deyil ki, əvvəlki tarixi proseslərə, siyasi baxışlarımıza münasibət dəyişir. Bizim iradəmiz çatır ki, əvvəllər hərəkətlərinə və hərəkətsizliyinə görə məhkum olunmuş insanlara fərqli münasibət sərgiləyək. Bu qanunun rəy üçün Konstitusiya Məhkəməsinə göndərilməsi barədə fikirlər məni təəccübləndirdi. Parlamentin hazırladığı hər hansı qanunun rəy almaq üçün Konstitusiya Məhkəməsinə göndərilməsi prosedurası yoxdur. Bu qanun üzərində Konstitusiya hüququ üzrə ixtisaslaşmış ən tanınmış mütəxəssislər çalışıb".
Sualları cavablandıran Ə. Hüseynli bildirib ki, əvvəllər prezident olmuş şəxslərin heç biri impiçment qaydası ilə vəzifədən uzaqlaşdırılmayıb. Qanunun haqqında cinayət təqibi elan edilmiş şəxslərə şamil olunması məsələsinə aydınlıq gətirən Ə. Hüseynlinin sözlərinə görə, bu sənəd Konstitusiya Qanunudur və cinayət təqibinə xitam vermək hüququna malikdir.
Qanun layihəsi səsə qoyularaq 110 nəfər lehinə, 3 nəfər əleyhinə, 1 nəfər bitərəf olmaqla birinci oxunuşda qəbul edilib. 1 deputat səs verməyib.
Layihə 6 aydan sonra ikinci oxunuşda müzakirəyə çıxarılacaq.

Azərbaycan tarixinin müəyyən səhifələrini yazmış insanlar bu və ya digər şəkildə tarixdə qalacaqlar...

Sərvər Aslanov

O.M.