Hədiyyə adı ilə rüşvət qadağası - ABŞ-da da var, Naxçıvanda da...

Məlum olduğu kimi, ABŞ Konqresinin respublikaçı üzvləri- Yvette Clarke, Jim Bridenstine və demokratlar Michelle Lujan Grisham və Ruben Hinojosa Azərbaycan hökumətinin onlar üçün məxfi şəkildə təşkil etdiyi səfər zamanı aldıqları hədiyyələri qaytarıblar. Yaşma qaşlı sırğalar, çay dəstgahları, ipək şərflər və xalçalar da daxil, hədiyyələr Baş Xidmətlər Administrasiyasına (General Services Administration - GSA) təhvil verilib.

"The Hill" yazır ki, hədiyyələrin arasında həmçinin press-papyelər, qələmlər, dəri cildli gündəliklər, xalçalar və Azərbaycan prezidenti haqqında DVD-lər komplekti olub. Bir çox konqresmenlər xalçaların onların hotel otaqlarına onlar konfransda olarkən qoyulduğunu söyləyiblər. "The Hill" yazır ki, adətən Konqres üzvləri onlara verilən hədiyyələr etika hüdudlarını aşdıqda hədiyyələri ya onu verənə qaytarmalı, ya da "ədalətli bazar qiymətini" ödəməlidirlər.

Etik qaydalara görə, konqresmen və senatorlar qiyməti 50 dollardan baha olan hədiyyələri qəbul etməməlidirlər. Hökumətlər və təşkilatlar tərəfindən verilən hədiyyələr isə 350 dollardan baha olmamalıdır. Bir çox konqresmenlər hədiyyələrin bu qiymətdən ucuz olduğunu düşündüklərini bildiriblər.

"The Hill" qəzetinin yazdığına görə, Azərbaycan və Türkiyəyə nişanlısı ilə səfər etmiş Lujan Grisham deyib ki, səfər zamanı aldığı hədiyyələrin əksəriyyəti onun ofisində olub. Sırğalar, büllur çay dəstgahı və böyük xalçanı isə xanım Grisham Vaşinqtondakı mənzilində saxlayıb. O, ümumilikdə Konqres məmuruna 34 adda hədiyyə təhvil verib. Onun başqa həmkarlarından daha çox hədiyyə aldığı bəlli olub. Onun ofisi hədiyyələrin 2015-ci il iyulun 23-də qaytarıldığını bildirsə də, hədiyyələrin oktyabrın 20-də qaytarıldığı məlum olub.
Jim Bridenstine qiymətləri 3500 və 2500 dollar olduğu söylənən iki xalçanı qaytarıb. Bridenstine "The Hill" qəzetinə deyib ki, 6 fincandan ibarət çay dəstgahı Konqres məmuruna təhvil verilib. OCE-nin internetdən aldığı məlumata görə, çay dəstgahının təxmini qiyməti 85 dollar olub. GSA həmçinin Hinojosa və Clarke-dan xalça və bənövşəyi ipək yaylığı təhvil alıb.

Daha iki respublikaçı Gregory Meeks və Danny Davis xalçaları xeyriyyəyə və yerli məktəbə ianə etdiklərini deyiblər. Davis dəri cildli gündəliyi onun ofisində könüllü çalışanlardan birinə hədiyyə etdiyini söyləyib.

Əhməd Davudoğlu da hədiyyəni qadağan edib, Azərbaycan bələdiyyələri də...
Bu mövzu bizi dünyada, eləcə də ölkəmizdə bahalı hədiyyə qadağası, onun təfərrüatları ilə bağlı kiçik bir araşdırma aparmağa sövq etdi. Məlum oldu ki, müxtəlif peşə sahibləri uçün qəbul edilmiş peşə kodeksində hədiyyə ilə bağlı ilginc detallar var.

Məsələn, Türkiyədə dövlət rəsmilərinə hədiyyə verilməsi qadağan edilib. Bunu 2015-ci ildə ölkənin həmin vaxtkı baş naziri Əhməd Davudoğlu deyib. Davudoğlu qeyd edib ki, dövlət rəsmilərinin, nazirlərin bölgələrə səfərləri zamanı hər hansı başqa bir qurum və şəxslərdən hədiyyə alınması əvəzinə, bölgələrdə dövlət rəsmilərinin ağac əkməsi adət halına salınacaq.
Azərbaycanda "Bələdiyyə qulluqçularının etik davranış qaydaları haqqında" Qanunda xüsusi maddə hazırlanıb. Qanun layihəsinə əsasən, bələdiyyə qulluqçusu xidməti vəzifələrinin qərəzsiz icrasına təsir edə bilən və ya belə təsir təəssüratı yaradan, yaxud onun vəzifələrinin icrası müqabilində mükafat qismində verilən və ya belə mükafat təəssüratı yaradan hədiyyələri özü və digər şəxslər üçün tələb edə və ya qəbul edə bilməz.

Bu qayda qonaqpərvərliklə bağlı və dəyəri "Korrupsiyaya qarşı mübarizə haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununda nəzərdə tutulmuş məbləğdən yuxarı olmayan hədiyyələrin təqdim olunduğu hallara şamil edilmir. Bələdiyyə qulluqçusu hədiyyənin qəbul edilməsi və ya qonaqpərvərlikdən istifadə ilə bağlı qərara gələ bilmədiyi hallarda bu məsələ barədə birbaşa rəhbərinin rəyini öyrənməlidir. Qeyd edək ki, qanun layihəsi Milli Məclisdə ikinci oxunuşdan keçib.

Naxçıvan zəhmətkeşlərinə bir il ərzində 55 manatdan bahalı hədiyyə qadağası
Naxçıvan Ali Məclisinin sədri yanında Dövlət Qulluğu Məsələləri üzrə Komissiya "Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri yanında Dövlət Qulluğu Məsələləri üzrə Komissiyada qulluq keçən dövlət qulluqçularının etik davranış Qaydaları"nı təsdiq edib. Qaydaya əsasən, dövlət qulluqçusu tərəfindən qanunsuz olaraq maddi və qeyri-maddi nemətlər, imtiyazlar və ya güzəştlər əldə etməyə yönəlmiş hərəkətlər (və ya hərəkətsizlik) etmək və ya qərarlar qəbul etmək qadağandır.

Qanunvericiliklə müəyyən olunmuş ödəniş məbləğləri istisna olmaqla, şəxslərə xidmət göstərən dövlət qulluqçusu buna görə hər hansı haqq tələb edə bilməz. Dövlət qulluqçusu qanunsuz maddi və qeyri-maddi nemətlər, imtiyazlar və ya güzəştlər təklif olunduğu hallarda onlardan imtina etməlidir. Maddi və qeyri-maddi nemətlər, imtiyazlar və ya güzəştlər dövlət qulluqçusundan asılı olmayan səbəblərdən verilərsə, o, bu barədə birbaşa rəhbərinə məlumat verməli, maddi və qeyri-maddi nemətlər, imtiyazlar və ya güzəştlər akt üzrə təhvil verilməlidir.

Qaydalarda qeyd edilib ki, qonaqpərvərliklə və "Korrupsiyaya qarşı mübarizə haqqında" Qanuna uyğun olaraq, dəyərinin ümumi məbləği 1 il ərzində 55 manatdan yuxarı olmayan hədiyyələrin təqdim olunması ilə bağlı hallar istisna olmaqla, heç bir əməkdaş xidməti vəzifələrinin qərəzsiz icrasına təsir edə bilən və ya bu cür təəssürat yaradan və ya onun vəzifələrinin icrası müqabilində mükafat qismində verilən və ya bu mükafat təəssüratı yaradan hədiyyələri özü və ya digər şəxslər üçün tələb edə və ya qəbul edə bilməz. Heç kəsdən şəxsi istifadəsi məqsədilə və digər şəxslər üçün heç bir dəyərli əşya, hədiyyə, ianə və ya maddi yardım istənilə bilməz. Hədiyyənin qəbul edilməsi və ya qonaqpərvərlikdən istifadə ilə bağlı qərara gələ bilmədiyi hallarda bu məsələ barədə birbaşa rəhbərinin rəyini öyrənməlidir.

İspan kralına kim bahalı hədiyyə versə, ümumxalq malı elan ediləcək

İspan kralı VI Filip də yerli mətbuata açıqlayıb ki, onun ailə üzvləri bahalı hədiyyə ala və pulsuz xidmətdən istifadə edə bilməyəcəklər. Söhbət xüsusilə güzəştli kreditlərdən və ya təyyarəyə pulsuz bilet alışından, eləcə də adi, sosial və ya xeyriyyə hədlərini aşan istənilən digər hədiyyələrdən gedir.

Beləliklə, İspaniyanın hazırkı kralı heç vaxt atası Xuan Karlos tək dəyəri 10 milyon avro olan "Fortuna" yaxtası və ya 2011-ci ildə Ərəb Əmirliklərinin baş nazirinin bağışladığı iki "Ferrari" kimi hədiyyə ala bilməyəcək. Yeri gəlmişkən, avtomobillərdən biri artıq dövlətə təhvil verilib (ümumxalq malı elan edilib), ikincisi isə bütün ispanların malı elan edilib.

Kral ailəsi üçün yeni qaydalar 1 yanvar 2015-ci ildən qüvvəyə minib və kralın bacıları istisna olmaqla, bütün ailə üzvlərinə şamil ediləcək.

Türkiyədə sərt qaydalar - hədiyyənin dəyəri minimum əmək haqqından 10 dəfə bahadırsa...
Türkiyədə də büdcə təşkilatlarında çalışanlar üçün hədiyyə senzi mövcuddur. Müvafiq qaydalarda göstərilir ki, çalışdığı quruma fayda anlamına gələn, qurum xidmətlərinin hüquqa uyğun şəkildə həyata keçirilməsinə təsir etməyəcək hədiyyələrin qəbulu uyğundur. Amma bu hədiyyələr də ictimaiyyətə açıqlanmalıdır. Qəbul oluna biləcək hədiyyələrin siyahısı bunlardır:
Kitap, jurnal, kasset, təqvim, CD;

Cəmiyyətə açıq yarışmalarda, lampaniyalarda və ya tədbirlərdə qazanılan mükafat və hədiyyələr;

Hər kəsə açıq konfrans, simpozium, forum, panel, yemək və bunun kimi tədbirlərdə verilən xatirə məqsədli hədiyyələr;

Reklam məqsədilə, hər kəsə paylanan və simvolik dəyəri olan reklam və əl sənətləri məhsulları;

Bunların xaricində geyim, qiymətli əşya, səyahət, təyyarə bileti, güzəştli kredit, güzəştli endirim... məmurlar tərəfindən qəbul edilə bilməz və birbaşa korrupsiya faktına daxildir. Məmurlar ölkə xaricində də hədiyyə qəbul edə bilməz. Daha doğrusu, əgər onlara bu və ya digər beynəlxalq tədbirdə verilən hədiyyə minimum əmək haqqından 10 dəfə bahadırsa, onu aldıqları tarixdən 1 ay müddətində çalışdıqları quruma təhvil verməlidilər (xarici dövlət adamları və millətlərarası quruluş təmsilçiləri tərəfindən verilən imzalı xatirə şəkillərinin çərçivələri xaricdir). Qaydalarda qeyd olunur ki, dövlət məmuru protokol və nəzakət qaydaları çərçivəsində bəzi hədiyyələri rədd etməyib ala bilər. Amma ölkəsinə qayıdan kimi bunu tabe olduğu quruma təhvil vermək zorundadır.

İşdir, hansısa məmur bu qadağa və qaydalara məhəl qoymayıbsa, Rüşvət və Korrupsiya ilə Mübarizə Qanununda onunla bağlı ağır cəzalar yer alır. Bu halda onu 3 ildən 5 ilə qədər həbs cəzası və ya 5 milyon TL-yə yaxın ağır pul cəzası gözləyir.

Faurecia Etik Qaydalarına keçək. Bu qaydalar isə 2004-cü ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Qlobal Aktına daxil edilib. Faurecia siyasətində hədiyyə qəbul etmə ilə bağlı xüsusi bir punkt var. Orda qeyd edilib ki, ticarət işçisi müştəri və ya tədarükçülərdən hansı formada olursa-olsun (xüsusən də nəğd yolu ilə pul, mal, hər hansı xidmətlər, əyləncə və ya səyahət) hədiyyə, jest qəbul etməməlidir. İldə bir dəfə iş ortağı başına 100 avronu ötən heç bir hədiyyə qəbul edilə bilməz. Bu cür hədiyyə və mükafatlar onu göndərən şəxsə anında geri qaytarılmalıdır. Hədiyyənin rədd edilməsinin və ya geri qaytarılması qarşı tərəfə hörmətsizlik kimi qəbul olunacağı halda, hədiyyəni alan şəxs öz rəhbərliyinə bu barədə çəlumat verməlidir. Çünki rəhbərlikdə təmsil olunan şəxslər bu barədə qərar vermək səlahiyyətinə malikdilər.

Mediainfo.az