Ramazan ayının özəllikləri

Bismilləhir-Rahmənir-Rahim!

Ramazan ayının gəlişi, bərəkəti ilə varlıq aləmində hadisələrin baş vermə prosesinə nəzər salsaq, mübarək Ramazan ayı və insan müstəvisində bu mövzuya diqqət etsək, görərik ki, vücudi anlamda bu ayın insana tərəf yaxınlaşması varlıq aləmində bir proses olaraq bizlərə təqdim olunur. Bizim dərk etməmiz üçün çətin bir mövzudur. Mübarək ay bizə yaxınlaşır, bizim üzərimizə gəlir.

Deməli, bu ayın bəlli bir xüsusiyyətləri, keyfiyyətləri var ki, həmin xüsusiyyət və keyfiyyətlərlə üzərimizə gəlir. Və o xüsusiyyət və keyfiyyətlərdən önəmli biri budur ki, bu ayın gəlişi ilə toplumda ruhani, mənəvi bir ab-hava formalaşır. Bu ay topluma nuraniyyət gətirmiş olur. Əxlaq ustadlarının da tövsiyələrindən biri də budur ki, bu mübarəkliyi, bu nuraniyyəti nə qədər bacarırıq, gərək qoruyaq. Çalışmaq lazımdır ki, bu nuraniyyət, bu dönəm bizlər üçün adiləşməsin, sıradan bir günlərə çevrilməsin. Mübarək Ramazan ayının orucu yavaş-yavaş mənəvi, ruhani vəziyyətdən fiziki ac qalma, fiziki susuz qalmaya tərəf yönəlməsin. Bu ayın əvvəlində özümüzü xüsusi bir ab-havada, mənəvi bir vəziyyətdə hiss edirik, nə qədər bacarırıqsa, bunu davamlı olaraq qorumaq, bu müddətin ömrünü uzatmağa çalışmalıyıq.

Qəflət və gerçək narahatlıq

Ramazan ayının bu xüsusiyyətlərindən faydalanmaq və bu nuraniyyəti bacardıqca qorumaq üçün müqəddimə mövzular var ki, onlara diqqət olunmalıdır. Bu diqqət olunmalı mövzulardan biri - qəflət məsələsidir. İnsan əgər qəflətdə olsa, bu ayın haradan gəldiyinin, necə keçdiyinin fərqinə varmaz. Bir də ayılar ki, mübarək Ramazan ayı sona çatmışdır. Təsadüfi deyil ki, Ramazan ayının birinci gününün duasında məhz bu məsələ qabardılaraq, diqqətə çatdırılır. Duada bu cür deyirik: "İlahi, bugünkü gündə məni qəflətdə yatanların yuxusundan oyat!" Göründüyü kimi, Ramazan ayının birinci gününün duasında artıq bu məsələ gündəmə gətirilir ki, insan bu ayın fəzilətlərindən, özündə cəm etdiyi imkanlarından qəflətdə olmasın. Ona görə də duada Allahdan bizi qəflət yuxusundan ayıltmasını istəyirik. Biz gerçəkdə baxsaq, qəflətdəyik. Bir həyat yaşayırıq ki, gerçək yaşayışdan çox uzaqdır. Müşküllərimiz, dərdlərimiz, məşğuliyyətlərimiz elədir ki, biz ayılıb onlara baxsaq, durumumuzdan utanarıq. Narahatlıqlarımız elədir ki, əgər Allah inayət eləsə, Ramazan ayında qəflət yuxusundan oyansaq, onlara baxsaq, utanarıq. Gerçək narahatlığımız, əslində Allahdan uzaq düşməyimiz olmalı, məşğuliyyətimiz də bu uzaqlığı aradan qaldırmaq olmalıdır. Belə bir aya daxil oluruq. Və Allahdan istəyirik ki, bizlərə qəflətdən ayılmağı və həqiqi oruc tutmağı nəsib etsin, inşəallah.

Ramazan ayının orucu - təqvaya çatmaq müjdəsi

Allah Təala "Bəqərə" surəsinin 183-cü ayəsində bizlərə müraciət edir: "Ey iman gətirənlər, oruc sizdən əvvəlki ümmətlərə olduğu kimi, sizlərə də vacib edildi ki, bəlkə təqvalı olasınız". Allah Təalanın bəndəsinə şirin bir müraciətlə xitab etdiyi buyuruşda çox incə bir hədəf bəlli olur. Allah buyurur ki, ey iman əhli, ey oruc tutanlar, sizlərdən öncəkilərə yazıldığı kimi, sizlərə də bu ayda oruc vacib buyuruldu. Bundan sonra isə hədəfini bildirir: əgər bu ayı oruc tutsanız, bu ayın vacibatına əməl etsəniz, bu aydan təqvalı halda çıxacaqsınız.

Bu ayda nə var, nə imkan və fürsətlər var ki, Allah bizə bu aydan təqvalı halda çıxmağı nəsib edir? Biz insanın həyatında bütün məşğuliyyətlərinə diqqət etsək, görərik ki, hər şey, hər əməl sonunda bir nəticəyə gətirib çıxardır. Məsələn, şagird məktəbə gedir, bilinir ki, o, məktəbi qurtaracaq, on il, on bir il təhsil alacaq və nəhayətdə bir nəticəyə gəlib çatacaq. İnstituta daxil olur, burada da bilinir ki, bəlli bir məsələlərdə çalışması olsa, məlum bir nəticələrə gəlib çatacaq. İdmançı da o cürdür. Hər hansı bir idman növü ilə məşğul olmağa başlayanda, ona deyirlər ki, sən bu məsələlərə riayət etsən, sonunda bəlli bir vəziyyətə gəlib çata bilərsən. Və sairə. Mübarək Ramazan ayında da Rəbbimiz bizə doğru-dürüst bəhrələnmənin nəticəsi olaraq, təqvaya çatmağı müjdə verir. Deyir, əgər Ramazan ayından doğru istifadə etsəniz, təqvalı şəkildə çıxacaqsınız.

Günahların aradan getdiyi ay

Bəs Ramazan ayının imkanlarında, fürsətlərində nə var? Bu sualı anlamaq üçün bu ayın özünün söz olaraq etimologiyasına, mənasına diqqət yetirmək çox önəmlidir. Bəli, toplumda artıq oturuşub, insanların əksəriyyəti bilir ki, Ramazan ayı - günah yandırma ayıdır. Bəs haradan gəlir bu xüsusiyyət?

"Ramazan" sözünün kökü, etimologiyası lüğətdə təhlil zamanı "Ramaza" sözünə qayıdır. "Ramaza" bir neçə məna yükünə malikdir: Bir mənası Günəş nurunun bütün istilik və hərarət gücü ilə qum və daşların üzərinə düşüb isitməsi, yandırmasıdır. Yəni bir qızmar yay dönəmini təsəvvür edin ki, Günəş bütün hərarəti ilə, istiliyi ilə qumları və daşları qızdırır, yandırır. Başqa bir məna yükü payızda yağan şiddətli yağış anlamındadır. "Ramaza" payızda yağan şiddətli yağışa deyilir. Bu, o yağışdır ki, yayın toz-torpağını təmizləyir.

Əgər birinci mənanı götürsək, Ramazan ayının orucunu birinci anlamda təhlil etsək, o zaman müəyyən edərik ki, mübarək Ramazan ayının orucunun mahiyyəti bundan ibarətdir ki, bu ay və onda tutulan oruc bir şiddətli istilik kimi insanın qərizələrinin yaratdığı fəsadları, həddi aşmaları, üsyanları, alçaqlığa və mənfiliyə tərəf aparan hər bir şeyi yandırır. Yəni bu Ramazan ayının orucu insanın qərizələrindən - qəzəb və şəhvət qərizəsindən meydana çıxan fəsadları, həddi aşmaları yandırıb aradan aparar. Və bu yandırmaqla bir paklıq meydanı yaradar ki, insan həmin paklıq meydanında yer tuta və inkişaf edə bilər. Deməli, Ramazan ayının orucunun əgər yandırıcı Günəşlə müqayisə etsək, o zaman Günəş qum və daşı yandırdığı kimi, Ramazan ayının orucu da bizim qərizələrimizdən irəli gələn günah və üsyanları yandırar. Ona görə də bu ayın bu xüsusiyyətinə diqqət etməklə fürsət və imkanlardan istifadə etməyə çalışmaq lazımdır. Necə bir adam fiziki müalicəsi üçün cürbəcür imkanlar, cürbəcür yollar və müalicələr axtarır, o cür də öz ruhi və mənəvi mərəzlərimiz üçün də yollar aramalıyıq. Həkimlər xəstəyə desələr ki, bir müddət dənizə getsən, dəniz kənarında davamlı olaraq hava almağa çıxsan, sənin bu xəstəliklərin aradan gedər - xəstə də ona riayət etsə, xilas olar. Mübarək Ramazan ayı da bizim mənəvi və ruhi müalicəmiz üçün bu cür fürsətdir. Otuz gün bu ayın içində sözün həqiqi mənasında Allah üçün oruc tutsaq, bir də ayılarıq ki, nəfsimizin meydana çıxartdığı fəsadlar sıradan çıxıb, həddi aşmalar, üsyanlar yox olub. Bütün bunlar öz-özünə olmur - nə qəzəb qüvvəsi öz-özünə tənzimlənir, nə də şəhvət qüvvəsi. Bu mübarək ayın orucunun belə bir təsiri var. Bu oruc vasitəsilə bu qərizələrin hər biri tənzimlənə bilər.

Ruhu təmizləyən yağış

İkinci mənası, qeyd etdiyimiz kimi, payızda yağan şiddətli yağış anlamındadır. Bu yağış yaydan qalan toz-torpağı təmizləmə xüsusiyyətinə malikdir. Bu yağış havaya, atmosferə bir lətafət və təravətlilik gətirir. Ramazan ayının orucunun vasitəsi ilə insan, həmin o payızın şiddətli yağışının yaydan qalan toz-torpağı yuyub pakladığı kimi, öz yaşayışında əmələ gələn qəsavətləri, toz-torpağı, məşğuliyyətləri, düşünülmədən yaşanan həyatın zir-zibilini paklaya bilər. Mübarək Ramazan ayı - təbiəti yuyan bir yağış kimi, bizim varlığımızın təbiətini yuya bilər, paklaya bilər. Ruhumuzun bulaşdığı o çirkinlikləri təmizləyə bilər. Bizə bir müqavimət gücü, mənəvi bir immunitet verə bilər ki, insan kimi inkişaf edək.

Bu mövzunu təyid edən, dəstəkləyən iki buyuruş var ki, Həzrət Peyğəmbərdən (s) nəql edirlər. Belə ki, İslam Peyğəmbəri (s) buyurur: "Ramazan - o zamandır ki, Allah Təala möminlərinin günahlarını yandırar, yuyar və pak edər". Göründüyü kimi, Allah Rəsulu (s) bu hədisdə qeyd etdiyimiz hər iki mənaya toxunub. Yəni həm Günəş kimi yandırmaq mənasına, həm də şiddətli payız yağışı kimi yuyub pak etmə xüsusiyyətinə toxunub.

Yenə İslam Peyğəmbərindən belə nəql edirlər: "Bu aya ona görə Ramazan deyirlər ki, günahları sıradan çıxardar". Bu hədisi də hər iki mənada götürə bilərik. Yəni birinci mənada yandırmaqla sıradan çıxır, ikinci mənada da yuyulmaqla sıradan çıxır. Allah Təala bu ayda ruhlarımızı müalicə etmə imkanlarından faydalanmağımızı nəsib etsin, inşəallah. Bunun da yolu həqiqi mənada oruc tutmaqdan keçir. Əgər biz həqiqi mənada oruc tutsaq, o zaman nəticədə günahlarımız yanaraq və ya yuyulub paklanaraq aradan gedər.

Oruc və bəşəriyyətin 3 mühüm problemi

Mübarək Ramazan ayının orucunun müxtəlif istiqamətlərdə ciddi faydaları var. Cismə, ruha faydaları var, psixoloji, ictimai faydaları var və s. Bu gün bunlardan yalnız birinə - dünyada bu gün, 21-ci əsrdə ən aktual olan, önəmli olan mövzulardan birinə toxunacağıq. Bu gün 21-ci əsrin insanının ən böyük problemi - psixoloji sağlamlıq məsələsidir. Bu gün bəşərin üç mühüm psixoloji problemi var ki, bunlar birinci sırada gedir. Nə qədər fiziki müstəvilərdə uğurlara çatsa da, nə qədər fiziki xəstəliklərin müalicəsində müvəffəq olsa da, bu psixoloji problemlərlə bağlı hələ indi-indi çalışmağa başlanılır. Bunlardan biri - həyəcan və qəlbi narahatlıqdır. İkincisi - vəsvəsə, üçüncü isə depressiyadır. Pul artdıqca, imkan artdıqca, cürbəcür fürsətlər artdıqca, texnoloji imkanlar artdıqca, bəşəriyyətin cürbəcür uğurlara çatması ilə yanaşı psixoloji mərəzləri, problemləri də artmaqdadır. Bu üç problem - iztirab, həyatın bütün müstəvilərində vəsvəsə və depressiya bəşəriyyət üçün ən mühüm problemlərdir. Bu gün bütün araşdırmalar göstərir ki, insanlar bu və ya digər formada məhz bu psixoloji mərəzlərlə, bu problemlərlə mübarizə aparmaqla məşğuldurlar. Mübarək Ramazan ayının orucu bu cür psixoloji mərəzlərin həm qarşısını alır, həm də onları müalicə edir. On dörd əsr bundan qabaq Məsumların (ə) buyruşlarına diqqət edəndə, müasir dönəmdə terminolojinin dilinə də nəzər salanda, insan heyrətə gəlməyə bilmir. Çünki, Peyğəmbərimizin (s) və onun Əhli-Beytinin (ə) buyurduqları məsələlər bu gün təbabət elminin gəlib çatdığı ən son nəzəriyyələrdən daha irəlidədir.

İslam Peyğəmbərinin (s) belə buyurduğunu nəql edirlər: "Qəlbində olan narahatlıqların və həyəcanın azalmasını istəyirsənsə, Ramazan ayının və hər ayın üç gününü oruc tut". Bizim bütün mərəzlərinin təbibi olan, bizə özümüzdən daha mehriban və yaxın olan Əziz Peyğəmbərimiz (s) bu gün bəşəriyyətin əziyyət çəkdiyi ən mühüm mərəzin müalicəsini bizlərə təqdim edir.

Allahı həyatın mətnində görmək fürsəti

Bundan başqa, Allah Rəsulunun (s) belə buyurduğunu nəql edirlər: "Ramazan ayının və hər ayın üç gününün orucu qəlbi narahatlıqları aradan aparır". Bütün narahatlıqların, həyəcanların və çətinliklərin kökü bundadır ki, biz Allahdan qopmuşuq. Biz köksüz, başlanğıcsız, sonu olmayan bir həyat yaşayırıq. Fərdi həyatda, ailə həyatında, ictimai həyatda, iqtisadi həyatda, cürbəcür sahələrdə baş verən hadisələr bizim qəlbimizdə ona görə narahatlıq, iztirab və həyəcan yaradır ki, biz həyatımızı o cür yaşayırıq ki, o həyatımız mətnində Allah yoxdur. Ona görə də oruc, Allahı bizim həyatımız mərkəzində görmək fürsəti yaradır. Mübarək Ramazan ayının orucu günün böyük hissəsində, xüsusən indiki yay zamanında, 16-17 saat müddətdə Allahı həyatımızın mərkəzinə, mətninə, hər çalarına gətirir. Yemirik, işmirik, nəfsimizi cilovlayırıq, danışığımıza, eşitdiklərimizə, gördüklərimizə diqqət edirik və bütün Allah üçün edirik. Acırıq, amma Allahı yada salıb, yemirik. Susayırıq, içmək istəyirik, amma Allahı yada salıb, davam edirik. Bacarsaq ki, gözümüz də oruc olsun - göz nəzər salmaq istəyir, Allahı yada salıb, gözümü haramdan çəkirik və Allahı həyatımızın mərkəzinə gətiririk. Dilimiz danışıb, işləri korlamaq istəyir, yenə də Allahı yada salıb, bundan çəkinirik. Və beləcə Allah yenə də bizim həyatımızın mərkəzinə daxil olur. Qulaq qeybət eşitmək üçün işlər görür, amma yenə də Allahı yada salırıq. Qulağımızın orucunu tuturuq. Bacarsaq, düşüncə və təfəkkürümüzə də oruc tutdura bilərik. Necə göz görə bilər, amma baxmır, necə dili danışa bilər, amma danışmır, necə qulaq eşidə bilər, amma eşitmir, o cür də düşüncələrimiz hər dəfə pis tərəfə gedəndə, qaytarıb yaxşı tərəfə yönəldə bilərik. Sui-zənn edəndə fikrimizi düz yola qaytarıb, oruc tutdura bilərik. Boş-boş mənasız, əhəmiyyətsiz məsələlər tərəfə gedəndə fikrimizi qaytarıb oruc tutdura bilərik. Hər vaxt görsək, qəlbimizə Allah yox, başqa məsələlər daxil olur - qəlbi oruc edə bilərik. Qəlbimizdə Allah məkan tutsa, qəlbimiz oruc tutsa, bütün o psixoloji mərəzlər də sıradan çıxar. Allah olan yerdə nə narahatçılıq, nə vəsvəsə, nə depressiya?! Allahı həyatımızdan çıxartdığımız üçün yaranan bütün mərəzlər orucla həll ola bilər. Bunun üçün də Mübarək Ramazan ayı ən böyük fürsətdir. İnsanın həyatında ali motivasiya yaradan, onu gündəlik gərkinliklərdən qoparıb, yuxarı qaldıran mübarək fürsət.

Allahım, Səni böyüklüyünə and veririk, bizim günahlarımızı bu Ramazan ayında yandırmaqla aradan apar!

Allahım, bizə bu ayda günahlarımızın yuyulmasını nəsib et!

Allahım, bizə bu ayda gözlərimizin, dillərimizin və qulaqlarımızın oruc tutmasını nəsib et!

Allahım, bu ayda düşüncələrimizin, təfəkkürümüzün oruc tutmasını nəsib et!

Allahım, həyatımızın hər çalarında Özünün mərkəzi yer tutmasını nəsib et!

Allahım, bizi qəflətdən oyat. Allahım, bizə bu gündə qəflətdən nicat tapmağı, Səninlə olmağı nəsib et!

Allahım, ailələrimizin, evlərimizin oruclu, mübarək ayın bərəkəti ilə zəngin olmasını nəsib et!

Allahım, övladlarımızı bu ayda Əhli-Beytin (ə) xüsusi nəzarətində tərbiyə olunmalarını nəsib et!

Allahım, məmləkətimizi, şəhərlərimizin, küçələrimizin Mübarək Ramazan ayının nuru ilə hər mənada, hər tərəfdən zənginləşməsini nəsib et!

Allahım, intizarında olduğumuz Mövlamızın (ə.f) zühurunu təcil et! Amin!

Mediainfo.az