Ağaxan Salmanlı: «Neyləyim, xasiyyətim pisdir»

Həyat olumla ölüm arasında kiçik bir epizoda bənzəyir. Yaşından asılı olmayaraq istənilən insan yaşadığı illərin necə gəlib keçdiyini hiss etmir. Dəyərli insan odur ki, bu epizodu baş rol qədər ifa edə bilsin, yəni ömrünü mənalı yaşasın. Dahi rejissor, pedaqoq Konstantin Stanislavskiy demişdir: "istedadlı aktyor rolu oynamamalıdır, yaşamalıdır". Bu isə o deməkdir ki, insan həyatda olduğu kimi olmalıdır, yəni səmimi.

Bugünkü həmsöhbətim epizodik rolları baş rol qədər dəyərləndirə və təqdim edə bilən xalq artisti Ağaxan Salmanlıdır.

- Özünüz haqda məlumat verərdiniz?

- 1941-ci ildə oktyabrın 29-da Suraxanıda anadan olmuşam. İlk sənət təhsilini Suraxanıda "Fəhlə-gənclər" dram dərnəyində, daha sonra 1960-1964-cü illərdə Teatr institutunun Dram-kino aktyorluğu fakültəsində almışam. İlk peşəkar səhnə fəaliyyətinə Gənc Tamaşaçılar Teatrında Seyfəddin Dağlinin "Bahar oğlu" əsəri əsasında Cəfər Cabbarlı rolu ilə başlamışam.

- Necə oldu ki, bu sənəti seçdiniz?

- Atam poeziya həvəskarı olub. "Əli Fani" təxəllüsü ilə şeirlər, qəzəllər yazırdı. Yadımdadır, evimizdə tez-tez ədəbi məclislər qurulurdu. Mən də onlara qulluq edirdim. Anam isə bağçada tərbiyəçi işləyirdi. Bağçada müxtəlif səhnəciklər hazırlayanda anam da məni o tədbirə cəlb eləyirdi. Yəqin ki, o mühitin mənə təsiri oldu. Məktəbi bitirdim, aktyor olmaq istədiyimi bildirəndə, evdə narazılıq oldu. Evdə dedilər ki, bu sənətdə aclıq olur. Amma ürəyimin səsinə və istedadlı olmağıma inanıb bu sənətə gəldim.

- Övladlarınızdan sizin sənəti seçən oldumu?

- 1974-cü ildən ailəliyəm. İki oğlum, dörd nəvəm var. Övladlarımın biri hüquqşünaslığı, biri də iqtisadiyyatı seçdi. Heç biri bu sənəti seçmədi.

- Yetmiş bir il kiməsə çox görünə bilər. Ola bilər ki, o qədər sürətlə keçdi, bütün yaşadıqlarınız yuxu kimi göründü?

- 2006-cı ildən xalq artistiyəm. "Qızıl dərviş" Prezident mükafatı almışam. Artıq qocalmışam, yetmiş bir yaşım var. İstəyirəm Prezident təqaüdü alım, ömürlük təqaüd. Müraciət eləmişəm. Ev istəyirəm, heç olmasa birotaqlı olsun. Üç otaq istəmirəm, bir otaq istəyirəm. Yeni Suraxanıdan gündə gedib-gəlmək olmur. Üç avtobus dəyişirəm. Bu il qar yağdı, üç dəfə yıxıldım, yaxşı ki, ayağım qırılmadı. Altmış beş yaşından teatrdan çıxardıblar, müqavilə ilə işləyirəm. Yaşlı insanam, əlbəttə, bu illər yuxu kimi görünür. Bu gün sabaha ümidlə yaşayıram.

- Nə əcəb kinolara və ya seriallara dəvət almırsınız?

- Mən deyə bilmərəm. Aktyor seçimi çox çətin, qəliz məsələdir. Seriallara çəkilirəm. İranlıların bir serialı çəkildi, səksən seriyalı. "Firdos"a çəkildim.

"Lider" tv-dən bir serial gedir. Cavanlar çox maraqlanır. Lağlağı deyil, elit, yığcam yumordur. Çox gözəl, cavan, seçmə aktyorlar çıxış edir.

- Haqsızlıq görəndə necə reaksiya verirsiniz?

- Tez əsəbiləşirəm. Haqsızlıq, yalan görəndə od püskürürəm, sakitləşmirəm, haqsızlıqla heç vaxt barışmıram.

- Bu sənətdən nə qazandınız?

- Xalq artistiyəm. 50 manat alıram, xalqın məhəbbətindən istifadə edirəm. Yaxşı rəğbət, alqış qazandım, sevgi-məhəbbət qazandım, xalqla çox gözəl münasibətim var. Marşrutda gedəndə sevgilərini bildirirlər. Tanıyırlar, hörmət qoyurlar. Bütün rollarımla böyük uğur qazandım. Sizə bir hadisə danışım. Günlərin bir günü rayonda qastroldayam. Rəhbər kimi getmişəm, maliyyə işlərinə mən baxıram. Biz tamaşada nə oynayırdıqsa, qayıdıb gələndə dövlətə pul keçirməliydik axı. İnanın, bir böyük klubdur, biletlər satılmayıb, tamaşaçı az, çıxırıq səhnəyə, alqışlar olur, təzədən qayıdırıq. Dilxoram. Dostlar deyir, narahat olma, hər şey yaxşı olacaq. Ondan qabaq bir klubda da olmuşdu tamaşamız. Pul yığılmışdı. Amma burda böyük klub olsa da, heç nə yığılmadı. Bu, nə qədər olmasa, pis şeydir. Mən də tamaşanı başlamamışdan qabaq dedim: "aktyoru yaşadan alqışlardır". Çıxıb tamaşa oynadım, qayıdıb çamadanı açdım, gördüm boşdur. Pullar yoxdur. Dedim, pullar hanı, dedilər, sən demədin ki, əsas alqış lazımdır? Sən alqışları götür, biz də pulları, böləcəyik ortadan, sən get alqışla yaşa.

- Bəs unudulmaqdan necə, qorxmursunuz?

- İnanın, çox pis şeydir. Hərdən olur, yolda yaxınlaşıb deyirlər ki, adınız yadımdan çıxıb, amma tamaşalarınıza baxmışam. Çox əsəbiləşirəm. Deyirəm, əlli altı ildir səhnədəyəm, adımı bilmirsənsə, get fikirləş. Çox pis oluram.

- Küsülü olduğunuz aktyor həmkarınız varmı?

- Ad çəkməyəcəm, küsülü olduğum üç-dörd aktyor var. Bilirsiniz ki, on il bundan əvvələ qədər hamı məni "Мне это надо (Bu, mənə lazımdır)" replikası ilə tanıyırdı. O vaxt çox məşhur idim. Bir gün rejissor məni çağırdı, ciddi rol verdi. Mən də dedim, hamı məni görsə, güləcək, ciddi tamaşada oynamağım tezdir. Adını çəkmək istəmirəm, həmin aktyor indi pensiyadadır, başladı gülməyə. Lağla dedi: "Sən neyləmisən ki?" Mənə çox pis təsir etdi, hələ də onunla danışmıram. Küsülü olduqlarımdan rəhmətə gedən də var. Neyləyim, xasiyyətim pisdir.

- Həyat sevgi ilə xoşdur, bəs sevgisiz həyat niyə boşdur?

- Sevgi elə bir varlıqdır ki, hörmət istəyir özünə qarşı. Həyat mənalıdır. Sevgi olmasa, əlbəttə həyat boş olar. Həyatın özü sevgidir. Oğlanla qız bir-birini sevir. Ümumiyyətlə, gül toxumsuz bitməz. Hətta heyvana sevgi göstərirsən, o da istər-istəməz sevgisini sənə bildirir.

- İlk məhəbbətiniz neçə yaşında olub?

- İnsanda 99,9 faiz hissiyyatla olur o məhəbbət, tanış olursan, bir də görürsən qismət olmur sənə. Sonra fikirləşirsən yaxşı ki, qismət olmayıb, düz eləmişəm ayrılmışam. İlk məhəbbətim uşaq bağçasında altı yaşımda olub. Yumru, göygöz qız var idi, bizi harasa gəzməyə aparanda heç kimin əlindən tutmurdum, yalnız o qızdan bərk-bərk yapışırdım. Başqa qız olanda da qışqırırdım, şivən qoparırdım, əlindən tutmurdum. Mən özüm utancaq insanam. Mədəni Maarif texnikumunda oxuyanda öz tələbə yoldaşımı sevdim, onunla ailə qurdum. Sonra da texnikumdan ayrıldım. Ömrümün sonuna qədər də ailəmə xəyanət etmədim.

- Niyə iş görmək istəyən imkan axtarır, iş görmək istəməyən bəhanə?

- Çox gözəl, müdrik kəlamdır. İş görmək istəyənin kürəyində qurd olur. Təbii haldır, iş görmək istəməsin, hazıra nazir olsun.

- Dostluq müqəddəs bir qala kimidir, əsil dost qalanın hakimidir. Əsil dostlarınızı necə tanımısınız?

- Çox ağırdır bu haqda danışmaq. İnanın ki, əsil dost barədə yanılmışam. Həyatda təmənna güdüblər dostlarım məndən. Artıq heç kimə yaxın durmuram, görəndə də qaçıram. Açıqlama verim. Dəfələrlə dostlarım məni çay içməyə dəvət ediblər, gedib çay içmişik, heç əlini cibinə salan olmayıb, çayın, yeməyin pulunu mənə verdiriblər. Bir, iki, üç dəfə, gördüm belədir, sonra deyəndə ki, gedək çörək yeməyə, deyirəm, toxam. Dostlarıma müraciət edirəm, haçansa gördünüz getmirəm, bilin ki, cibimdə pulum azdır, ona görə getmirəm. Dost tərəfindən yarımamışam. Tələbəlik vaxtında da dəfələrlə məndən istifadə ediblər. İmkanım olanda istəyirəm hamıya köməklik edim, hədiyyə alım.

- Xəyanətə münasibətiniz necədir?

- Nifrət edirəm xəyanət sözünə.

- Həyatda nədən qorxursunuz?

- Sırtıq, həyasız insanlardan qorxuram. Sırtıq insan görəndə tez uzaqlaşıram ki, salamdan sonra hal-əhval tutmasın. Çox vaxt da görəndə yolumu dəyişirəm, uzaq qaçıram.

- Həyatda səhviniz nə olub?

- Çox utancaq insanam. Bir haqsızlıq görəndə cavab verə bilmirəm, tutuluram.

- Heç qalmaqala düşmüsünüz?

- O qədər. Bir aktyor tamaşada oynayanda tez-tez söz yadından çıxırdı. Hər dəqiqə tamaşanı saxlayırdılar. Məşqi yenidən başlayanda sözü dedim ki, təkrar etsin. Əl qatdı özünə ki, mənim fəaliyyətim səndən yüksəkdir, sən niyə sözü mənə deməlisən. Öz-özünə coşdu-daşdı, tamaşa qurtarandan sonra da dedi: "səni saldım "Qara kitaba"". Dedim: "yoxsa "Ağ kitab"da idim". Gülüb keçdim. İndi həmin aktyor təqaüddədir. Mən öz xatirələrimdə də bu qalmaqallar haqda yazıram. Burdan ona deyirəm, mesajım çatsın ona. Sənin öz fəaliyyətin nədir ki? Milli teatrda sən "narodnısan", nəsən ki? Belə hadisələr çox baş verib. Dəfələrlə xırda söhbətə görə qalmaqal olub. Sənət aləmidir də.

- Bəs tamada kimi toylara gedirsinizmi?

- On ildir getmirəm.

- Bəzi aktrisalar tamaşa oynamaqla bahalı ev, maşın alır. Sizcə bu nə qədər realdır?

- Bilirsiniz, elə qızlar var ki, tanıyıram, seriala çəkilir, pulunu yığıb 2000 manat edir, gedib kreditə maşın alır. Ata-ana himayəsindədir, kömək olur da. Kim bilir, villa alanlar nə işlə məşğul olur. Deyə bilmərəm necə alırlar. Zəhmətlə, bizim maaşla heç cür bahalı villa almaq olmaz. Bilsəm necə alırlar, mən də o yolla gedərdim, villa alardım.

- Bəs rəqibiniz kimdir bu sənətdə?

- Rəqibim yoxdur. Çünki mən həmişə I olmuşam. Zəhmət çəkmişəm, bütün enerjimi qoymuşam bu sənətə. Mən necə ailəmi sevirəmsə, ondan qat-qat çox sənətimi sevirəm.

- Yaşlı sənətkarların cavan aktyorları bəyənməmələrinin səbəbi nədir?

- Mən şəxsən bütün cavanların uğurlarına sevinirəm, onları alqışlayıram. İstedadlı gəlir bu sənətə, dolana bilmir, çıxıb gedir. İstedadsız da var, əlindən başqa iş gəlmir, məcbur olur bu sənətə gəlir, qalır, başlayır tamaşalarda oynamağa. Allah elə insanların cəzasını versin. Cavanlara dəstək olmalıyıq.

- Güclü insansınız?

- Bəli, güclü olmağım ağlımdan, iradəmdən irəli gəlir. On ildir siqareti tulladığım. Lazım olsa, çəkərəm də, hər şey iradədən asılıdır.

- Qısqanc insansınız?

- Qısqanclıq hansı kəsdə yoxdur ki? Qadınlara bir mesajım var ki, heç vaxt qısqanclıq etməsinlər. Kişi hara getsə də, axşam olanda evinə gəlir. Kişilərə qayğı lazımdır, sevgi lazımdır.

- Göz yaşlarının əsiri olursunuz?

- İnanın ki, göz yaşlarım ovcumdadır.

- Nəyə heyfsilənirsiniz?

- Kasıb olduqları üçün artistlərə qız vermirlər. Ona görə çox pis oluram.

- Ölmək asandır, yoxsa yaşamaq?

- Mən ölməmişəm, deyə bilmərəm. Yaşamaq asandır. Şəxsən mənim üçün yetmiş bir yaşın hər günü bir ömürdür.

- Şəlalə nə deməkdir sizin üçün?

- Allaha qurban olum, şəlalə elə bil bütün əsəbləri sakitləşdirir. Ölürəm də şəlalə üçün. Təbiətin gözəlliyi hər şeyə dəyər.

Hər bir tamaşanın əvvəli olduğu kimi sonu da qaçılmazdır. Əsas odur ki, sonda hamı ayaq üstə sənə əl çalsın. Bu isə o deməkdir ki, hər kəs xoş xatirələrdə yaşaya biləcək tərzdə ömür sürməlidir.

Şəlalə kənarında görüşənədək...

Şəlalə Nəriman

O.M.